شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر تقاضای گردشگری در منطقه مبدأ گردشگری ( مطالعه موردی : مناطق شهر تهران )

چکیده تمام نما صنعت گردشگری به دلیل مزایای مهم اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، زیست محیطی و ... به یکی از پرطرفدارترین صنعت های روز دنیا تبدیل شده است. کشورهای مختلف به منظور استفاده بیشتر از مزایای این صنعت با یکدیگر در رقابت اند. گردشگری نه تنها از بعد بین المللی حائز اهمیت فراوانی است بلکه درون مرزهای یک کشور نیز موجبات توسعه داخلی و بهره گیری از قابلیت های ملی و منطقه ای را فراهم می سازد. به هرحال توسعه گردشگری چه در سطح بین المللی و چه در سطح ملی نیازمند یک رویکرد سیستمی است. در این رویکرد سیستم گردشگری متشکل از اجزا و عناصر متعددی است؛ برخی از این اجزا و عناصر مربوط به منطقه مبدأ سفر ( جایی که تقاضای سفر در آنجا شکل می گیرد )، برخی مربوط به مقصد سفر ( جایی که عرضه محصولات و خدمات گردشگری در آنجا صورت می گیرد ) و برخی مربوط به مسیر سفر ( حدفاصل بین دو منطقه مبدأ و مقصد ) می باشد. بنابراین دو بخش اصلی سیستم گردشگری تقاضا و عرضه است. توسعه صنعت گردشگری باید به گونه ای باشد که بعد عرضه توانایی انطباق سریع با تغییرات بازار تقاضا را داشته باشد. بنابراین به نظر می رسد شناسایی ویژگی های طرف تقاضا و عوامل ایجاد کننده تقاضای گردشگری یکی از عوامل تعیین کننده نوع و میزان عرضه منابع و محصولات گردشگری باشد. به دلیل اهمیت بعد تقاضا در توسعه گردشگری این تحقیق به شناسایی عوامل تأثیرگذار بر تقاضای گردشگری در منطقه مبدأ سفر می پردازد. از آنجا که شهر تهران یکی از مهم ترین مبدأهای سفرهای گردشگری در کشورمان است، به عنوان مکان مطالعه موردی این تحقیق انتخاب شده و تعداد 400 خانوار از ساکنان این شهر به عنوان نمونه آماری تحقیق مورد بررسی قرار گرفته اند. اطلاعات و آمار مربوط به این نمونه از طریق پرسشنامه جمع آوری شده و با استفاده از نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. یافته های تحقیق بیانگر ان است که دو دسته از عوامل موثر بر شکل گیری تقاضای سفر عبارتند از تمایل به سفر و توانایی سفر . تمایل به سفر در میان خانوارها بر اساس میزان شناخت و آگاهی از مناطق مختلف کشور، نوع ذهنیت و میزان نیاز به سفر سنجیده شده است. توانایی سفر بر اساس میزان درآمد، نوع اشتغال، میزان تحصیلات، در اختیار داشتن اتومبیل، تعداد و چرخه زندگی خانوار مورد سنجش قرار گرفته است. بر اساس این عوامل خانوارهایی که تمایل و توانایی سفر کردن بالاتری داشته اند تقاضای سفر بیشتری نیز از خود نشان داده اند. بنابراین به کارگیری تبلیغات بیشتر در جهت شناساندن قابلیت های مناطق و بالابردن اطلاعات افراد در زمینه جاذبه های ملی در ارتقای تمایل به سفر افراد موثر است. هم چنین توسعه خطوط حمل و نقل بوی‍‍ژه حمل و نقل ریلی، توسعه و گسترش خدمات هتلداری و انطباق این خدمات با سطح درآمد خانوارها، افزایش تسهیلات و فراغت های شغلی از عواملی است که موجب بالابردن توانایی افراد برای سفر کردن می شود.